THẦY THUỐC VĂN NGHỆ
Posted by Unknown
Bệnh gật gù
Bác sĩ ĐÀO TY TÁCH
Bệnh gật gù là một bệnh ít được biết đến, tuy nhiên trong thập niên 60 đã gây tử vong cho hàng triệu trẻ em trong độ tuổi từ 5 đến 15 ở Nam Sudan, Tanzania và miền bắc Uganda. Bệnh có liên quan mật thiết với chứng mù lòa do tắm sông vì cùng chung một thủ phạm, đó là ấu trùng giun chỉ Onchocerca volvulus mà ruồi đen Simulus truyền vào.
Triệu chứng của bệnh gật gù rất đặc biệt: trẻ em thường chậm tăng trưởng, còi cọc và chậm trí khôn. Thầy thuốc đặt tên bệnh gật gù là do đặc tính có những cơn động kinh kiểu gật đầu liên tục khi trẻ đang ăn hoặc khi cảm thấy lạnh. Peter Spencer, nhà khoa học chuyên nghiên cứu căn bệnh này, đã diễn tả rằng trẻ gật gù rất nhanh và liên tục, sau đó đầu rũ xuống.
Chẩn đoán bệnh gật gù thường dựa trên những cơn co giật gật gù đặc hiệu của nạn nhân kèm theo còi cọc và khuyết tật tâm thần. Đo điện não đồ EEG và chụp hình cộng hưởng từ MRI cho thấy teo não và tổn thương vùng hải mã cũng như mô thần kinh đệm. Vì vẫn chưa có phương thức chữa trị cho căn bệnh này, nên thầy thuốc thường sử dụng các thuốc chống co giật như valproat và phenobarbital. Nguyên nhân gây ra căn bệnh gật gù là một loại sâu ký sinh Onchocerca volvulus phổ biến trong các vùng có dịch. Đây là một loại tuyến trùng lây truyền qua ruồi đen gây bệnh gật gù đồng thời cũng gây bệnh mù lòa khi tắm sông do tuyến trùng tấn công vào não bộ cũng như vào mắt. Cách đây vài năm, các nhà khoa học đi tìm “những ngôi làng bị nguyền rủa” gần con sông nơi hầu hết những người lớn ở đây trở thành mù lòa và trẻ em bị buộc phải rời khỏi trường học để chăm sóc cha mẹ mù lòa. Kết quả là không hề có lời nguyền trên bất kỳ ngôi làng nào mà chỉ đơn giản là ở gần dòng sông người dân lấy nước để ăn uống và tưới tiêu cho đồng ruộng có một loại ruồi đen Simulium phát triển. Khi ruồi đen đốt người, ấu trùng lan truyền dưới da và phát triển thành giun trưởng thành di chuyển khắp nơi theo dòng máu. Sự tích tụ các ấu trùng trên não gây ra chứng gật gù, tích tụ xung quanh mắt gây tổn thương giác mạc, võng mạc và thần kinh thị giác dẫn đến mù lòa. Bệnh cũng gây tổn thương da dẫn đến da lốm đốm đen như “da beo” hay da tắc kè. Các nhà khoa học đã tìm ra một loại thuốc phòng trị bệnh gật gù hay bệnh mù lòa do tắm sông, đó là thuốc ivermectin, tuy nhiên thuốc này không diệt được ký sinh trùng trưởng thành, do đó cần thường xuyên theo dõi và điều trị hàng năm để khống chế ấu trùng giun chỉ Onchocerca. Thuốc cũng dễ sử dụng, chỉ cần uống một liều duy nhất mỗi năm một lần, tuy nhiên nếu người bệnh bị nhiễm nặng do ấu trùng vào mắt hay não thì phải tái điều trị thường xuyên hơn, chẳng hạn như cứ sau sáu tháng phải dùng thuốc lại một lần.
Chương trình kiểm soát ấu trùng gây bệnh gật gù hay mù lòa do tắm sông đã giúp bảo vệ hơn 40 triệu người chống lại bệnh tật, ngăn ngừa hơn 600 ngàn trường hợp mù lòa và làm hồi sinh 30 triệu mẫu đất màu mỡ trước đó bị bỏ hoang, đây là một trong những chương trình y tế cộng đồng thành công nhất. Theo kết quả phân tích, chương trình cũng tăng cường hệ thống y tế quốc gia đồng thời góp phần phòng ngừa và điều trị các bệnh về mắt, các bệnh giun chỉ bạch huyết, bệnh sốt rét và các loại bệnh do giun sán khác.