THẦY THUỐC VĂN NGHỆ
Posted by Unknown
Lại nói về thuốc lá
Bác sĩ ĐÀO TY TÁCH
Tuần qua, thầy lang tôi được mời đi tập huấn về cai nghiện thuốc lá, một vấn đề xưa như trái đất nhưng cũng mới như thời sự bóng đá. Điểm mới nhất là Quốc hội vừa thông qua đạo luật phòng chống thuốc lá với những hình phạt cụ thể như bên Singapore: phạt rất nặng từ ba trăm ngàn đến ba triệu đồng do hành vi hút thuốc lá nơi công cộng như nhà trẻ, trường học hay bệnh viện.
Ai cũng biết nghiện thuốc lá hiện nay được coi là một bệnh với mã số là F17 do nghiện các sản phẩm có chất nicotin. Nicotin tạo ra hiệu ứng thay đổi các chất trung gian trong não gây cảm giác hưng phấn thỏa mãn làm cho người bệnh thèm thuốc lá ngày càng tăng, đồng thời khi ngưng dùng thuốc lá có cảm giác khó chịu vật vã.
Khói thuốc lá chứa hơn 60 hóa chất gây ung thư và hàng ngàn chất độc hại khác. Hút thuốc gây ung thư phổi, khí thũng phổi, viêm phế quản mãn tính và bệnh suyễn nặng thêm. Hút thuốc lá là nguyên nhân chính gây ung thư thực quản, thanh quản, họng và có liên quan đến ung thư bàng quang, tuyến tụy. Hút thuốc làm tăng nguy cơ tử vong do tim mạch bao gồm suy tim và đột quỵ.
Muốn xem mình có nghiện thuốc lá không, ông bà cần ba trong bảy tiêu chuẩn sau đây:
- Ông bà có chịu đựng được chất nicotin không? Lần đầu hút thuốc ông bà có cảm giác buồn nôn và chóng mặt, cảm giác này giảm dần sau mỗi lần hút.
- Ông bà có bị vật vã khó chịu khi thử ngừng hút không?
- Ông bà hút thuốc lá số lượng ngày càng nhiều hơn và thời gian ngày càng dài hơn?
- Ông bà dành nhiều thời gian để có được hay duy trì nguồn cung cấp thuốc lá?
- Ông bà cố bỏ thuốc lá nhiều lần nhưng không thành công?
- Ông bà hạn chế hay từ bỏ các hoạt động xã hội, bạn bè hay thú vui chỉ vì cần hút thuốc?
- Ông bà tiếp tục hút dù đang mắc bệnh do thuốc lá gây ra như viêm mũi họng, bệnh tim mạch, cao huyết áp, viêm phế quản hay suyễn?
Phương pháp đơn giản hơn là hai câu hỏi của Fagerstrom:
1. Ông bà bắt đầu hút thuốc lá sau khi thức dậy vào buổi sáng bao lâu? Dưới 5 phút: ba điểm, 6 đến 30 phút: 2 điểm, trên 30 phút đến 60 phút: 1 điểm, trên 60 phút: 0 điểm.
2. Ông bà hút bao nhiêu điếu mỗi ngày? Dưới 10 điếu: 0 điểm, 11 điếu đến 20 điếu: 1 điểm, 21 điếu đến 30 điếu: 2 điềm, trên 30 điếu: 3 điểm.
Đánh giá mức độ nghiện: Từ 0 đến 2: nghiện nhẹ, từ 3 đến 4: nghiện trung bình, từ 5 đến 6: nghiện nặng.
Phương pháp điều trị bao gồm liệu pháp thay thế nicotin bằng miếng dán, kẹo cao su, thuốc uống, thuốc xịt mũi hay hít làm giảm các triệu chứng khó chịu trong tám tuần hoặc lâu hơn.
Thuốc lá điện tử có chứa chất nicotin thông qua một hệ thống giống như điếu thuốc lá nhưng cần qua kiểm chứng về mức độ hiệu quả và an toàn.
Phương pháp không dùng nicotin bao gồm thuốc chống trầm cảm bupropion làm tăng nồng độ dopamin và norepinephrin. Bupropion có lợi thế giảm thiểu tăng cân sau khi bỏ thuốc lá. Tác dụng phụ bao gồm rối loạn giấc ngủ và khô miệng.
Vareniclin tác động lên các thụ thể nicotin, giảm triệu chứng cai nghiện và giảm khoái cảm do thuốc lá gây ra. Tác dụng phụ bao gồm buồn nôn, nhức đầu, mất ngủ và giấc mơ xấu. Hiếm khi vareniclin gây ra hội chứng tâm thần nghiêm trọng như chán nản, kích động và ý nghĩ tự tử .